Terapia DDA to ściema!
Posted on: 2011-02-04
Wiele razy czytałam teksty typu „od 3 lat regularnie spotykam się z terapeutką, mimo to mam ostatnio ogromnego doła, czy to normalne?”. Albo przyglądałam się ze zdziwieniem osobom, którą taką terapię przeszły, ale mimo tego – ich zachowanie, emocje ewidentnie wskazywały na to, że coś jest „nie halo”. Osobom, u których można zauważyć zaburzenia emocjonalne często mówiłam „idź na terapię DDA”, ale zupełnie nie wiedziałam co powiedzieć osobie, która taką terapię skończyła a nadal nie panuje nad własnymi emocjami …
W relacji pacjent – terapeuta, terapeuta, nawet najbardziej przyjacielski i sympatyczny jest „bogiem”. To on przecież ma pokazać pacjentowi jakie zachowania są toksyczne a jakie słuszne … Tak jak idąc do lekarza mamy nadzieję, że zostaniemy wyleczeni, takie same nadzieje pokładamy w terapeutach.
„Terapia DDA to tylko forma wsparcia. Problemy, które próbuje się w niej uleczyć są bardzo zawężone.” To ostatnio usłyszałam od psychoterapeutki z certyfikatem PTP.
Po moich wcześniejszych, dosyć nieudanych kontaktach z terapeutami, trochę mnie to zastanowiło. Zaczęłam więc szukać informacji na temat tego kim właściwie są terapeuci, których można spotkać w ośrodkach leczenia uzależnień i współuzależnienia.
„Nie każdy, kto się podaje za psychoterapeutę, nim jest.”
Żeby zostać psychoterapeutą z prawdziwego zdarzenia trzeba mieć nie tylko ukończone studia wyższe (nie wystarczy być psychologiem czy psychiatrą), ale trzeba też przejść własną psychoterapię oraz szkolenie trwające co najmniej 1250 godzin w ciągu co najmniej 4 lat – takie informacje można znaleźć na stronach PTP (http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=40)
Dodatkowo można przejść specjalistyczne szkolenie w jakiejś konkretnej dziedzinie psychoterapii.
Ile to wszystko trwa – możecie obliczyć sobie sami … Terapeutka, z którą rozmawiałam, oprócz tego, że jest psychologiem klinicznym, certyfikowała się jakieś 7 lat.
Wg PARPY (źródło: http://www.parpa.pl), żeby uzyskać kwalifikacje zawodowe w zakresie terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia trzeba:
– po pierwsze: mieć „tytuł zawodowy lekarza, tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa lub tytuł zawodowy magistra nauk humanistycznych lub nauk społecznych lub pedagogiki”.
– po drugie: przejść szkolenie obejmujące 650 godzin zajęć dydaktycznych
– po trzecie: odbyć 70 godzin stażu klinicznego w placówce terapii uzależnień i współuzależnienia (czyli niejako udzielać pomocy terapeutycznej!) oraz przejść 80 godzin superwizji klinicznej (czyli czegoś w rodzaju konsultacji w prowadzonych przez siebie terapiach)
Poniżej zamieściłam harmonogram szkolenia placówki rekomendowanej przez PARPĘ. Zwróćcie uwagę na to, ile czasu szkolenie poświęca problemowi współuzależnienia, DDA i przemocy w rodzinie!! W sumie 133 godziny, a biorąc pod uwagę jak wyglądają terminy tych szkoleń – problematyki tej kursanci uczą się W NIECAŁE 3 TYGODNIE!!
Cały program to trzynaście 5-dniowych wyjazdów, rozłożonych mniej więcej w czasie kilkunastu miesięcy. 13 tygodni to mniej niż jeden semestr na studiach! :D
Reasumując: jeśli jesteś np. sympatycznym absolwentem filozofii i nie potrafisz znaleźć pracy, a masz ochotę sobie trochę pofilozofować, podumać nad ludzkim losem i jeszcze dostawać za to pieniądze, to zapisz się na szkolenie PARPY. 10 tysięcy złotych, które trzeba za to szkolenie zapłacić powinno się szybko zwrócić – w końcu alkoholików w naszym kraju pod dostatkiem, a i ich dzieci, które borykają się z życiem też nie mało … A że niewielu osobom tak naprawde pomożesz … cóż … przecież „wyniki terapii zależą od motywacji pacjenta”! No i oczywiście: „Fakt, że terapeuta nie odpowiada jakiejś osobie nie oznacza, że to zły terapeuta. To oznacza tylko, że nie jest to odpowiedni terapeuta dla tej konkretnej osoby.” :D
Tam gdzie nie wiadomo czy śmiać się czy płakać – wolę się śmiać …
HARMONOGRAM SZKOLENIA: (źródło: http://www.bk-europe.com.pl/index.php/harmonogram-szkolen.html)
W każdym z trzynastu zjazdów będzie około 50 godzin zajęć. Oznacza to, że np. blok tematyczny numer 8 obejmujący 88 godzin, będzie rozłożony w czasie dwóch zjazdów.
| Zjazdy: |
Bloki Tematyczne: | Trening | Wykłady | Warsztaty | Łącznie |
| 1 | Trening interpersonalny | 50 | 50 | ||
| 2 | Trening intrapsychiczny | 50 | 50 | ||
| 3 | Pomaganie w kontakcie indywidualnym | 9 | 41 | 50 | |
| 4 | Praca terapeutyczna z grupą | 5 | 45 | 50 | |
| 5 | Uzależnienie od alkoholu – etiologia, obraz kliniczny i metody diagnostyczne. Nawiązywanie pierwszego kontaktu z osobą uzależnioną, motywowanie do podjęcia terapii. Organizacja lecznictwa odwykowego | 17 | 50 | 67 | |
| 6 | Psychopatologia zaburzeń, psychoterapia | 18 | 15 | 33 | |
| 7 | Uzależnienia od alkoholu – etap terapii wstępnej i intensywnej. Metody i formy terapii | 9 | 39 | 48 | |
| 8 | Uzależnienie od alkoholu – etap terapii zaawansowanej | 8 | 80 | 88 | |
| 9 | Współuzależnienie | 7 | 41 | 48 | |
| 10 | Przemoc w rodzinie i współuzależnienie | 5 | 39 | 44 | |
| 11 | DDA, współuzależnienie i uzależnienie | 3 | 38 | 41 | |
| 12 | Pacjenci uzależnieni od innych substancji psychoaktywnych. Praca terapeutyczna z młodym pacjentem. | 13 | 34 | 47 | |
| 13 | Praca terapeutyczna z osobami pijącymi szkodliwie. Zagadnienia etyczne w pracy terapeuty uzależnień. Programy terapeutyczne placówek stacjonarnych i ambulatoryjnych. Prowadzenie dokumentacji medycznej. Monitorowanie przebiegu terapii, metody ewaluacji efektów terapii. | 6 | 28 | 34 | |
| Razem: | 100 | 100 | 450 | 650 |
Komentarzy 40 to "Terapia DDA to ściema!"
2011-02-06 @ 23:19
Skąd taka informacja, że w Polsce psychoterapeuci lekceważą grupy dla DDA, skąd informacja że podejście jest poznawcze, skąd informacja że terapeuci pracujący z DDA mogą mieć wykształcenie średnie???
Akurat sama pracuję w tym zawodzie i jestem zdumiona powyższymi wywodami.
Owszem w odwyku mogą pracować osoby ze średnim wykształceniem po odpowiednich kursach jako instruktorzy ale ich praca ma ograniczony charakter – pracują głównie z alkoholikami i osobami współuzależnionymi na etapie podstawowym, jeżeli chodzi o pracę z DDA jest to niewskazane.
Co do podejścia poznawczego – to ono nie jest dominujące w pracy z DDA , wręcz przeciwnie bo w pracy z DDA pracuje się często nad traumą i pracuje się bardzo w sferze emocjonalnej. Ale do tego jest potrzebny psychoterapeuta który oprócz ścieżki odwykowej robi jeszcze szkołę psychoterapii.
Więc do certyfikatów psychoterapeuty, które autor komentarza zdeprecjonował – można tylko ubolewać, że tak niewiele osób w polskim odwyku stara się mieć tez inny certyfikat niż specjalisty terapii uzależnień. Jeżeli jakieś terapie DDA mają mizerny efekt to nie z nadmiaru certyfikatów ale wręcz odwrotnie, bo certyfikat specjalisty terapii uzależenień przygotowuje wyłącznie do pracy z osobami uzależnionymi i współuzależnionymi a nie z DDA !!! Stąd ten mizerny efekt. Do pracy z DDA przygotowują szkoły psychoterapii, a to kolejne 4 lata szkolenia, nie mówiąc o ogromnych kosztach finansowych, które ponosi się zazwyczaj samodzielnie.
A jeżeli chodzi o terapię grupową to jej brak nie wynika z tego że w odwyku uważa się iż lepiej pracować indywidualnie z DDA niż grupowo, ale dlatego że większość personelu nie jest przeszkolona do psychoterapii głębokiej i zwyczajnie nie czują się na siłach poprowadzić taką grupę sięgając głęboko do emocji.
„Do pracy z DDA przygotowują szkoły psychoterapii, a to kolejne 4 lata szkolenia, nie mówiąc o ogromnych kosztach finansowych, które ponosi się zazwyczaj samodzielnie.”
Ciesze się, że to napisałaś :)
2011-03-09 @ 17:52
Pani Joanno, gdyby pani napisała swój komentarz jako odpowiedź na mój, to odpowiedziałbym wcześniej.
Pozwolę sobie wyjasnić pewne kwestie, bo widzę, że pani uniosła się gniewem? zupełnie niepotrzebnie.
Gdy pisałem o psychoterapii jako sztuce, pisałem ogólnie o zasadach panujących na świecie. Na przykład USA oprócz tzw. registered/licenced psychoteraputists są nie zwykli (nie wymagane kwalifikacje i egzaminy), councellors oraz coaches. W Unii Europejskiej tylko 6 bodaj krajów uregulowało (zamknęło) dostęp do zawodu psychoterapeuty osobom z niewyższym wykształceniem. W Polsce praktyki psychotereapeutyczne do 31.12.2010 roku (zgodnie z projektem ustawy o zawodach medycznych i centralnym rejestrze) mogły prowadzić wszystkie osoby bez względu na wykształcenie. Nie wiem, jaki jest stan prawny na rok 2011, czy ten projekt ustawy wszedł. Ale nawet w tym projekcie psychoterapeutą uzależnień mogłaby zostac osoba np. po akademii rolniczej, kończąc stosowny kurs. Zresztą przecież do dziś na stronie parpa regulamin jawnie mówi, że tak dokładnie może być.
Pisząc, że psychoterapia to bardziej sztuka, niż wyuczone rzemiosło w żaden sposób nie umniejszam wiedzy tym, którzy ukończyli stosowne warsztaty, studia, kursy nierzadko za zdziersko wysokie czesne. Chciałem tylko wskazać, że niestety samo ich ukończenie nie gwarantuje sukcesu na gruncie praktycznym. Wreszcie wysokie opłaty powodują, że zawód ten traci charakter misyjności a staje się zwykłym biznesem. Sam spotkałem certyfikowanego wielokrotnie psychoterapeutę, który powiedział wprost; jego nie interesuje czy pacjent skorzysta z jego porad, czy przyjdzie na sesję czy wykona pracę i polepszy mu się. On nie ma misji, to dla niego po prostu zawód, sposób na zarabianie. A zauważyłem, że przenosi na swoich pacjentów nie rozwiązane problemy ze swego domu np. oczekiwanie uznania i aprobaty, lęki i pseudo metody, jak np. ucieczka, izolacja, uznawanie, że agorafobia ma być i jest to naturalne. Takie właśnie porady świadczy. Jak widać, zdobycie formalnego wykształcenia nie gwarantuje odpowiedniej jakości, a nierzadko lepszą pomoc świadczą samouki albo też towarzysze na grupie samopomocowej.
To pierwsza sprawa.
Druga – niechęć „pełnych” psychoterapeutów do tzw. specjalistów „odwykowców” i terapii DDA. Niechęć tą zaobserwowałem u jeden z psycholożek-terapeutek w Bytomiu oraz moja koleżanka uczęszczająca na terapię indywidualną w Gliwicach. Czytałem także wypowiedzi na forach zamkniętych i wygląda na to, że w ramach PSTP jest jakiś konflikt ideologiczny z terapeutami tylko-uzaleznień. Nie wnikam w szczegóły. Ale z różnych źródeł, także z grup mitingowych dochodzą mnie takie właśnie informacje.
trzecia sprawa, podejście poznawcze. nie mogę powiedzieć jak wygląda terapia prowadzona przez prawie 900 licencjonowanych terapeutów w Polsce, ale mogę powiedzięć coś nt jednego z miast Górnego Sląska. W tym mieście terapia własnie tak wyglądała.
Na dobrą sprawę, pani jako psychoterapeutka winna wiedzieć, że NIE WOLNO STOSOWAĆ akronimu DDA w odniesieniu kwalifkacji zawodowych lub nazw form terapiii. Zabrania to statut ACoA
Prosze tylko pamiętać, że nie ma niczego takiego, jak „terapia DDA/DDD”, ani nie powinno być certyfikatów z tym oznaczeniem. Ktokolwiek wydałby taki certyfikat jest hochsztaplerem, bo nie ma żadnych badań empirycznych nad jakąs osobną „terapią DDA/DDD”. Są natomiast badania z terapii osób z poszczególnymi zaburzeniami nerwicowymi /lub zaburzeniami osobowości, co w istocie prawie w całości pokrywa dyskutowaną tematykę. Lecz dobrze pani wie, że każde z zaburzeń ma swoją skuteczną metodę, podczas gdy inne alterantywne nie działają dobrze lub wcale. Np. Terapia kognitywna działa wyśmienicie w dystymii, ale jest mało skuteczna w leczeniu natręctw i lęków. Terapia bólu piewotnego uwalnia od róznych postaci lęku i zaburzeń nerwicowych powstałych w dzieciństwie, ale nie rozwiąże problemów powstałych już w życiu dorosłym (np. małzeńskich). Terapia behawioralna jest nieskuteczna w leczeniu parafilii. I tak można mnożyć podając przykłady. Niestety środowisko psychologów i psychoterapeutów niemal uniemożliwia dobranie metody do potrzeb, bo w Polsce literatura przedstawiające efekty jest praktycznie niedostępna nawet w bibliotekach naukowych. To, co jest to najczęściej produkcja prlowska, a wiec mocno już nieaktualna.
Ma pani rację w tym, że specjaliści wyłącznie od uzależnień i współuzależnień nie są formalnie kwalifikowani do pracy z DDA czy DDD. „Zwykły” psychoterapeuta nerwic ma większe tutaj formalne kwalifikacje niż owe towarzystwo z PARPA. Zresztą w regulaminie PARPA wyraźnie pisze, że nie powinni oni wchodzić na obszary wykraczające poza ich kwalifkacje, a psychoterapię ogólną mogą prowadzić dopiero po zdobyciu stosownych innych kwalifikacji.
Niestety, gdy wejdzie pani fora internetowe pacjentów, to dowie się, że owi specjaliści masowo zajmują się psychoterapią nerwicowców, wszystkich z rodzin dysfunkcyjnych z zaburzeniami osobowści, a nawet schizofrenikami. Zajmują się tym mimo, że nie posiadają oni żadnego certyfikatu na którąś z głównych szkół psychoterapeutycznych (poznawczo-behawioralna,
psychodynamiczna, systemowa, integracyjna,
humanistyczna).
Czy to oznacza, że są totalnie niekompetentni? Czy to oznacza, że nie wolno im stosować np NLP albo terapię Bradshawa? Czy to oznacza, że są nieskuteczni? Niekoniecznie, aczkolwiek osobom tym może brakować odpowiednich technik psychoterapeutycznych, które skróciłyby wydatnie okres terapii, a więc i koszty.
Jestem natomiast ciekaw, w jaki sposób poradziłaby pani sobie z osobą, która utraciła całkowicie od dzieciństwa kontakt z swoimi emocjami. Po prostu ich nie odczuwa, nie czuje żadnych zmian fizjologicznych i niefizjologiznych w ciele na nawet brutalne bodźce. Z tego, co zdołałem się zorientować w rowmowach z terapeutami i w polskim piśmiennictwie ten problem w ogóle nie jest ani opracowany, ani omawiany, a w dwóch przypadkach mylony z „niezdolnością do opisywania emocji”, z aleksytymią.
Tak juz na uboczu. „kodeks etyczny” uzależnieniowców zabrania im udostepniania osobom „spoza branży” danych totyczących technik diagnostycznych i terapeutycznych a także efektów psychoterapii. Nie znana jest więc efektywność prowadzej terapii. Nie wiadomo, jaki odsetek uczestników zdrowieje. Nie wiedzą tego przyszli potencjalni pacenci, ani nawet koledzy psychoterapeuci.
Można za to przeczytac mnóstwo literatury klinicznej i empirycznej na zachodzie, gdzie takie dane się szeroko upowszechnia.
Inny problem a raczej zjawisko to tzw. grupy samopomocowe, które w świetle monografii Lidii Grzesiuk pt „Psychoterapia, Szkoły zjawiska, techniki i specyficzne problemy. ” jest formą psychoterapii tyle, że prowadzonej bez terapeuty.
odnośnie funkcjonowania polskich grup DDA/DDD. Ktoś sobie niestety robi biznes kosztem pacjentów. Mianowicie zabrania się pacjentom i uczestnikom grup samopomocowych DDA sięgania po literaturę niezaaprobowana przez „konferencję DDA”. Ponieważ w Polsce nie ma struktur DDA więc ową wolę „konferencji” przekazują terapueci zabraniając np. korzystania z czerwonej księgi ACoA lub opracowań i podręczników psychologicznych, psychoterapeutycznych innych niż np. z wydawnictwa A……. Wygląda to tak, jakby ktoś z członków z certyfikatami założył sobie przedsiębiorstwo-wydawnictwo A…… a reszta kolegów i kolezanek grzecznie wspierała biznesik przez stosowanie absurdalnych zakazów. Ponieważ tej liteatury „dozwolonej” jest jak kot napłakał, a wiedzę można zasięgnąc „za opłatą” u certyfikowanych terapeutów, to wygląda to jak kręcenie lodów na nieszczęściu osób wyrosłych w rodzinach dysfunkcyjnych. Taka forma psychomanipulacji sekciarskiej.
Ważne, aby uczestnicy grup DDA wiedzieli o tym, że
jest to wbrew tradycjom wspólnoty DDA. Nikt nie ma prawa mówić, co kto ma robić lub nie wolno robić, nawet psychoterapeuta, który w takiej grupie DDA uczestniczy.
2012-03-18 @ 16:51
a propos utraty kontaktu z emocjami. Ja skonczylam jedna terapię DDA z skukcesem. Byłam odcięta od emocji (tak mi się wydaje). Bo wiedziałam, że coś się dzieje, ale co? W trakcie terapii grupowej, terapeuci powiedzieli, ze wazne jest bysmy złapali kontakt ze sobą. Mnie się udało, zaczęłam żyć. Życie nabrało zapachów i barw. Usamodzileniłam się. Niestety jednak lęk u mnie tkwił głębiej i po paru latach wróciłam (jako JEDYNA z grupy DDA) na terapię – z perspektywy czasu, chciąc nie chcąc, raczej spanikowana za bardzo bylam. Do tego terapeuta, do którego się udałam w g mnie w porządku tez nie był, bo pare problemów mi po prostu wmówił. Po zakonczonej ter(koljnej grupowej),straciłam kontakt z emocjami. totalny. cos tam czuje , że się dzieje – w psotaci bólu głowy, serca itd, ale nie POTRAFIĘ przezywać. Straciłam łączność!!! I jak to wytłumaczyć? Terapeuci DDA nauczyli mnie kontaktu ze soba, a po psychodynamicznej ten kontakt utraciłam. Szczerze, mam dosyć terapii. Całe życie na terapiach?
2012-02-18 @ 14:32
Terapia DDA nie jest sciema, ale tez faktycznie duzo zalezy od tego czy zgramy sie z psychoterapeutam, na jakiego psychoterapeute trafimy (kompetencje, doswiadczenie) i na ile jestesmy w stanie nad soba pracowac. Wielu osobom wydaje sie, ze wystarczy chodzic a efekty przyjda same, gdy ich nie ma to terapia nazywana jest sciema. Nic sie samo nie dzieje. Ja mam za soba 3,5 roku wlasnej posychoterapii i podobnie jak osoba wyzej moge powiedziec, ze nie jest to ani latwe ani mile doswiadczenie, byly tez mysli o zarzuceniu terapii, kryzysy, bo w istocie psychoterapia nie jest spotkaniem dwojki przyjaciol, ale procesem leczenia, powiedzialabym, ze czesto walka z samym ze soba o lepsze jutro, o wlasny rozwoj. Nie polega wiec na glaskaniu po glowce. Wymaga ogromnego wysilku, samozaparcia i determinacji, szczegolnie w kryzysach ktorych sie w trakcie doswiadcza. Nie jest latwo spojrzec na siebie z perspektywy, ktora juz nie ukazuje nas jako biednych, poszkodowanych przez los, szlachetnych ale niezrozumianych i niedocenionych, ale tych ktorzy podejmuja decyzje za ktore sami sa odpowiedzialni.
2011-02-06 @ 23:49
p.s
Dodam jeszcze, że do certyfikatu na specjalistę terapii uzależnień przedstawia się dwie prace , opisujące przebieg terapii z osobą uzależnioną i współuzależnioną. Ewentualna praca z DDA jest poza jakąkolwiek merytoryczną kontrolą. Tego się też nie superwizuje w ramach polskiego odwyku, takich pacjentów superwizuje się (czyli omawia kierunki pracy terapeutycznej) tylko w szkołach psychoterapii, o ile terapeuta odwykowy taką szkołę robi, co jak napisałam należy do rzadkości.
2011-02-09 @ 10:51
Ogólnie do wpisu dodałbym komentarz, że leczenie w tym obszarze jest podobne do edukacji w naszym kraju – im bardziej państwowe, tym wyższy poziom.
Brałem udział w takiej terapii i raczej bym to ściemą nie nazwał. Nie było przyjemnie i miałem myśli o zarzuceniu terapii, nawet fizyczne dolegliwości. A po wszystkim, choć to był dopiero początek zmian, wiedziałem, jak bardzo tej terapii potrzebowałem.
Ten ośrodek, w którym robiłem swoja terapię to http://www.OPiTU.pl w Gdyni.
a mógłbyś podać nazwiska terapeutów, którzy prowadzili Twoją terapię ?
Z tego co wiem, terapeuci czasem rotują a to od nich zależy jakość terapii.
Być może, ktoś z Gdyni szuka właśnie dobrego specjalisty, taka rekomendacja byłaby bardzo pomocna :)
2011-02-21 @ 17:30
Witam,
….przeszłam 9 tygodniową grupową terapię DDA, pracowałam tam nad emocjami, traumami, było bardzo ciężko ale tak jak przedmówca uważam iż ta terapia była najlepszą rzeczą jaka mogłam dla siebie zrobić:) Wiele DDA nie wie gdzie szukać pomocy, myśli że terapia jest bardzo droga, nie mając świadomości że istnieją poradnie gdzie terapia jest w 100% finansowana przez NFZ. Ja ukończyła terapię w Warszawie na ul. Rejonowej , polecam terapeutkę Joanne Wawerską-Kus:)
2011-03-09 @ 17:56
9 tygodni? a w jakim systemie? stacjonarnie czy ambulatoryjnie w formie terapii dziennej otwartej a może dochodzone 1-2 x w tygodniu ? bo jeśli to ostatnie, to Iskierko dopiero rozpoczęłas terapię. W 10-20 spotkań niewiele można zrobić.
Zwykłe leczenie nerwic w systemie zamkniętym trwa ok. 12 tygodni. W przypadku leczenia lęków i tików nawet rok na odziale.
2011-06-13 @ 18:53
Dokąd udać się na terapię w systemie stacjonarnym w Warszawie i okolicach zarówno płatnie i z NFZ’u? Dojrzewałam do tej decyzji długo i dojrzałam, to poważny dla mnie krok, zależy mi na trafnym wyborze poradni bądź ośrodka.
2011-12-12 @ 21:02
Ręki sobie nie dam uciąć ale Iskierka raczej miała na myśli 9 miesięczną terapię DDA. Znam poradnię na ul Rejonowej w Warszawie. Brat przeszedł 9 miesięczną grupową terapię DDA w tej poradni właśnie u Pani Joanny Wawerskiej – Kus. Ja z kolei odbyłam 12 miesięczną terapię indywidualną w tej poradni u Pani Joanny Filipowicz.
Z czystym sumieniem mogłabym polecić tę poradnię oraz terapeutów jako zaufanych. Brat był zadowolony z terapii ja natomiast powiem że moja terapia całkowicie mnie przerosła. Gdy szłam na terapię nie wiedziałam do końca co mi jest bo płakałam bez powodu a może i z powodu życia którego całkowicie nie pamiętałam. Po 2 miesiącach wiele mi się przypomniało – do tego doszły inne problemy… Wszystko to mnie przerosło, dziś dziękuję bratu że polecił mi tę poradnię. Zaufałam i się nie zawiodłam.
Jeśli chodzi o stwierdzenie `im bardziej państwowe tym wyższy poziom` to mogę jedynie powiedzieć że moja terapia była całkowicie refundowana przez NFZ a pracownicy i terapia profesjonalna.
2011-12-12 @ 21:21
Do karmelitki: nie wiem czy to jeszcze aktualne ale może jeśli nie Tobie to komuś się przyda… Gdy przypomniałam sobie przeszłość i przez to się kompletnie załamałam w trakcie terapii trafiłam przypadkowo na osobę która podsunęła mi namiar na Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie (tam chyba trzeba się kierować na ośrodek terapii uzależnień- ale nie jestem pewna bo mi pomógł zespół z rejonowej, spisałam namiary jedynie z karteczki którą wtedy dostałam). Nr tel wygląda na stacjonarny więc chyba na początku (22) 845 82 685. Ponoć bardzo dobra placówka.
2011-06-20 @ 22:51
Po pierwsze, najpierw trzeba udać się do poradni zdrowia psychicznego. tam już pokierują dalej. Jeśli jest psychoterapeuta, to prawdopodobnie najpierw będzie kilka spotkań z nim. Następnie dadzą skierowanie do ośrodka, jeśli będzie taka potrzeba i wola.
2012-07-09 @ 23:47
Po ilości komentarzy i ognistej dyskusji widzę, że Autor bloga włożył kij w mrowisko :) Przeczytałem kilka komentarzy (wszystkich nie dałem rady doczytać, bo poziom niektórych jest żenujący; prawda jest taka, że można spotkać zarówno beznadziejnych terapeutów z certyfikatami, jak i wspaniałych tych z parpa; wszystko zależy od wiedzy, doświadczenia i podejścia konkretnego terapeuty).
Mój kolega (dda) od 7 lat korzysta z dwóch terapeutów (oczywiście certyfikowanych), ale przyznaje, że nie tylko nie jest lepiej, ale jest coraz gorzej z jego problemami. Jeden terapeuta przyjmuje go „ogólnej” poradni psychologicznej, drugi w poradni leczenia uzależnień i współuzależnień, lecz żaden z nich nie ma pojęcia o problemach uzależnieniowych, a tymbardziej dda – przynajmniej takie wrażenie odnoszą. Np. zastanawiające jest że od 7 lat żaden z nich nie nawiązał do alkoholizmu ojca pacjenta, a gdy sam próbował do tego nawiązać usłyszał, że to jest „nieistotny problem”, bo każdy ma takie lub inne problemy!!! Ktoś z komentatorów wspomniał o tzw. „pasywnej terapii” – niestety jest to powszechny problem; również obaj terapeuci tegoż kolegi prowadzą taką terapię: „co u Pana?” – i tu kolega musi gadać, gadać, gadać… a jeśli nie ma nic do powiedzenia, to przemilczą z terapeutą 45 minut i sesja zaliczona… Co do ich certyfikatów psychoterapii PTP ma pewność, bo u jednego i drugiego wiszą pięknie oprawione na ścianie.
Mam też koleżankę, która na terapię dda jeździła do Warszawy (ok. 250 km). Prowadzili ją terapeuci uzależnień (chyba z PARPy) i jest zachwycona. W jej życiu wreszcie zaczęły zachodzić zmiany na lepsze, a na każdej sesji coś się działo: były łzy, był śmiech, były zadania do wykonania itd. Dziś jest bardzo promienną, szczęśliwą dziewczyną.
Podaję akurat te dwa przeciwstawne przykłady, bo sam zacząłem szukać dobrej terapii dla siebie, więc zbierałem opinie. Ale jest to dowód, że NIE WOLNO GENERALIZOWAĆ! Wszystko zależy od zaangażowania pacjenta i DOBREGO terapeuty, który zna doskonale temat i potrafi zainspirować do zmiany i AKTYWNIE prowadzić terapię! Niestety, strasznie ciężko jest znaleźć profesjonalnego terapeutę dla DDA.
Właśnie przez takich pasywnych pseudoterapeutów (nawet z setką certyfikatów) może powstać wrażenie, że „terapia DDA to ściema”…
Problem z generalizowaniem polega na tym, że samo określenie „DDA” jest generalizacją.
„DDA” nie jest określeniem medycznym, zostało wymyślone w AA, organizacji o naturze społecznej a nie profesjonalnej.
Są osoby, które pomimo wychowywania się w rodzinie alkoholowej nie mają żadnych problemów w dorosłym życiu, są i takie, które borykają się z poważnymi chorobami psychicznymi. Są oczywiście też takie, które są gdzieś pośrodku.
Nikt nie jest w stanie sam siebie zdiagnozować, dlatego wybierając się do psychoterapeuty warto wybrać się do takiego, który taką profesjonalną diagnozę jest w stanie przeprowadzić.
Po swoich osobistych przeżyciach z psychoterapią radzę najpierw dokładnie sprawdzić z kim ma się do czynienia, a dopiero później podjąć ryzyko terapii u osób bez certyfikatu.
2012-07-10 @ 13:35
Mylisz DDA z tzw. Syndromem DDA (określenie nadane przez profesjonalistów). Na DDA zwrócili uwagę psycholodzy pracujący z alkoholikami, jest to dziedzina bardzo młoda, a właściwie dopiero rodząca się (bo cóż to jest 30 lat w nauce? rzetelne badania kliniczne, zwłaszcza w psychologii wymagają czasami kilku pokoleń!). Podobnie nie powinno się mówić o rodzinach z problemem alkoholowym? Przecież nie ma takiej jednostki chorobowej, ale te rodziny istnieją i są nawet specjalne programy terapeutyczne do nich skierowane. W szerokim zakresie definicja DDA jest prosta – są to dorosłe osoby, których jedno lub dwoje rodziców byli alkoholikami (z czasem zauważono, że podobne objawy występują u innych dorosłych wychowujących się w pewnej kategorii rodzin dysfunkcyjnych, więc syndrom DDA stał się określeniem „umownym” danego zaburzenia, czasami zapisywany jako DDA/DDD). Syndrom DDA nie jest chorobą psychiczną, lecz zaburzeniem psychicznym (ściśle mówiąc zespołem zaburzeń), a to zasadnicza różnica. Sorry, ale napisałem trzy prace naukowe na ten temat (licencjat, magisterkę i doktorat), więc odrobinę się w tym orientuję. Trudno przedstawić argumentację naukową w kilkuzdaniowym komentarzu, co mi zajęło ok. 200 str. tylko w jednej pracy mgr i do tego badającej określony wycinek DDA. A profesjonalne programy terapeutyczne dla DDA w Polsce zaczęły powstawać dopiero w latach 90-tych ub. wieku, a prekursorami polskimi są m.in. Z. Sobolewska i J. Mellibruda (z grona naukowców, a nie członków jakichś tam grup wsparcia). A tak na marginesie, jeszcze parę lat temu nad dziećmi z dysleksją znęcano się psychicznie i fizycznie, uważając ich za leniwych osłów i do dziś niektórzy uważają, że dysleksja to chory wymysł psychologów… I na koniec, warto poczytać więcej na ten temat, bo nawet w Polsce ostatnio powstaje coraz więcej wartościowych publikacji (nie mam na myśli pyskówek wszystkowiedzących amatorów na forach internetowych). Oczywiście, ja też do niektórych teorii mam podejście powiedzmy polemiczne, ale z podstawowymi faktami staram się nie dyskutować.
Pytanie brzmi: skąd Kowalski ma wiedzieć czy ma „syndrom DDA/DDD” czy np. poważne zaburzenie osobowości?? A może boryka się z nerwicą, może ma depresję albo chorobę afektywną dwubiegunową?
Zgodnie z wytycznymi PARPA każdy pacjent terapii DDA powinien zostać PRZED terapią zdiagnozowany. Miałam 6 czy 7 terapeutów, dopiero za ostatnim razem, w Ośrodku Leczenia Nerwic ten warunek został spełniony – NAJPIERW miałam rozmowę z psychiatrą, później zrobiono mi profesjonalny test na nerwicę i zaburzenie osobowości, na podstawie którego zostałam zakwalifikowana na terapię, następnie zostały spisane CELE TERAPII, a dopiero później rozpoczęła się terapia. Ośrodki leczenia uzależnień, które zajmują się terapią DDA też powinny mieć takie procedury – byłam w 2, w żadnym tak to się odbywało.
Nie chcę oczywiście powiedzieć, że w żadnym z OLU nie ma takich procedur, bo wiem, że są. W dodatku w Wojewódzkiej Poradni Leczenia Nerwic, do której również trafiłam i po której spodziewałam się najwyższych standardów i dobrych fachowców również to nie miało miejsca. W Polsce, jeśli chodzi o psychoterapię, panuje wolna amerykanka, czego przykładem jest na przykład terapia taksówkowa :D
2012-07-10 @ 10:54
zgodze sie. ja trafilam na takiego pasywnego i powiem szczerze, moje problemy ktore byly wtedy o byl pikuś. przy pomocy terapeuty obecnie zmagam sie z ogromnie silna nerwica, po zacheceniu rpzez neigo na srodki farmakologiczne, zmagam sie z całkowitą bezsennoscią. ja mialam plany i dogadywalam sie zludzmi. anwet pozniej ter stwierdzil- no tak, z pania ylo lepiej. z tymze to moje zycie i moje plany legly w gruzach
2012-11-29 @ 15:58
Jeśli pacjent sam domaga się rozpatrzenia alkoholizmu ojca oraz wpływu tegoż na swoje problemy, to takie zachowanie terapeuty jak opisałeś jest skandaliczne. Sama jako DDA nie trafiłam na dobrego terapeutę (po prostu większość z nich sama nadawała się na terapię). Pomogła mi mini grupa wsparcia na mityngach DDA oraz własna praca nad rozwojem samoświadomości. Istotnie nie ma reguły, ponieważ się bardzo między sobą różnimy.
2016-02-17 @ 13:29
Witam,
czy mógłby Pan polecić jakiegoś dobrego terapeutę (grupę wsparcia) w Poznaniu?
2012-07-10 @ 13:56
Dla ścisłości tylko dodam, że przedstawiony wyżej harmonogram należy Polsko-Niemieckiego Instytutu Terapii Uzależnień „Błękitny Krzyż”. Ale oficjalnie nie ma podpisanej żadnej umowy między tym Instytutem a Instytutem Psychologii Zdrowia i Trzeźwości (bo to ten Instytut PTP zajmuje się szkoleniem psychoterapeutów uzależnień i certyfikowaniem); a PARPA jest to jedynie, jakby to określić… „instytucja pozarządowa promująca określony styl życia” i zajmująca się badaniami w dziedzinie alkoholizmu w Polsce; ale nawet z nimi nie ma pisemnej umowy o współpracę z „Błękitnym Krzyżem”. A takich prywatnych tworów „kształcących” terapeutów jest teraz coraz więcej, bo to dobry biznes! Znam nawet instytucję, w której można „wykształcić” na „psychoterapeutę z certyfikatem” drogą… korespondencyjną! Ja osobiście mam zaufanie do IPZiT, znam sporo pacjentów zadowolonych z ich usług [sam jako DDA szukam dla siebie dobrej terapii – „lekarzu lecz się sam” :) ]. Pozdrawiam!
To PARPA wydaje certyfikaty specjalisty (i instruktora) leczenia uzależnień i współuzależnienia. (Lista specjalistów i instruktorów tutaj: http://www.parpa.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=316&Itemid=9) Wiele osób posiadających tylko i wyłącznie taki certyfikat (bądź będących dopiero w trakcie jego zdobywania) nazywa siebie „psychoterapeutami uzależnień” choć de facto nie są psychoterapeutami.
Osobiście byłam „leczona” w OLU przez osobę z takim certyfikatem, skończyło się wyrzuceniem mnie z terapii (z której byłam zadowolona) za, cytuję, „początki nerwicy”. Przeżycie straszne, bo nie poinformowano mnie, że „początki nerwicy” to normalka u DDA i chodziło tylko i wyłącznie o to, że specjalista leczenia uzależnień nie ma kompetencji do leczenia nerwic.
2012-07-10 @ 22:17
Przepraszam, ale chyba nieprecyzyjnie się wyraziłem, a ponieważ ja edukowałem się grubo ponad 10 lat temu, więc od tego czasu sporo się pozmieniało, a w zasadzie to niemal z roku na rok pojawiają się jakieś nowelizacje, zmiany itd, więc nie do końca jestem na bieżąco w materii organizacyjno-prawnej. Sprawdziłem jednak u źródła, z którego wynika, że PARPA ma uprawnienia do wydawania certyfikatów SPECJALISTÓW PSYCHOTERAPII uzależnień i współuzależnienia, a tym samym absolwenci z tymi certyfikatami otrzymują uprawnienia do prowadzenia psychoterapii, więc nie wiem skąd powstała ta burza?
„burza” stąd, że PARPA wydaje certyfikaty SPECJALISTÓW PSYCHOTERAPII UZALEŻNIEŃ I WSPÓŁUZALEŻNIENIA czyli osoby, które uzyskały tylko taki certyfikat mogą prowadzić tylko i wyłącznie psychoterapię UZALEŻNIEŃ i WSPÓŁUZALEŻNIENIA, a nie terapię np. DDA.
Specjalista psychoterapii uzależnień i współuzależnienia w porównaniu do psychoterapeuty jest jak pielęgniarka w porównaniu do lekarza, uczy się zawodu o wiele krócej, ma o wiele mniejsze kompetencje.
Rybka,
jest różnica między specjalistą a instruktorem psychoterapii uzależnień.Certyfikat muszą mieć i jedni i drudzy,ale to INSTRUKTOR terapii jest jak pielęgniarka,natomiast SPECJALISTA uzależnień to w sam raz jak lekarz :)
SPECJALISTA terapii uzależnień NIE JEST PSYCHOTERAPEUTĄ, więc nie jest „lekarzem”
Warto to wiedzieć nim zdecyduje się na terapię DDA u osoby, która bezpodstawnie nazywa samą/samego siebie psychoterapeutą.
2012-08-30 @ 21:18
A ja mam pytanie do autora tego…czegoś.
Ile alkoholików stać by płacili za swoją terapię uzależnień?????
Mnie tam się wydaję iż alkoholik wyda kasę na picie jeśli już ją ma,ale na terapię???…Dobrze że terapia uzależnień w Polsce jest całkowicie bezpłatna,bo w innym przypadku aż się boję co by było.Nawet ten nie duży procent trzeźwiejących alkoholików,byłby znacznie mniejszy…
Terapeuci uzależnień to najmniej zarabiający terapeuci,bo wyuczyć się muszą i za naukę zapłacić,ale potem i tak pracują w poradniach z państwową pensję.
Szkoda że są osoby które całkowicie nie orientują się w materii psychoterapii i piszą takie głupoty,podważając sens i znaczenie czegoś tak ważnego dla bardzo wielu ludzi,jak terapia uzależnień,współuzależnień i DDA…
co prawda pytanie nie było skierowane do mnie, ale chciałabym zauważyć, że alkoholik to nie znaczy „menel” itp, wielu alkoholików stać na prywatną terapię.
Poza tym, z tego co wiem specjaliści terapii uzależnień mogą prowadzić prywatną praktykę, jeśli tylko mają na to ochotę.
2012-11-21 @ 14:27
Czytam i trochę włos mi się zjeżył….
Przeszłam terapie dla wspólzależnych organizowaną właśnie przez PARPA. Obecnie uczęszczam na terapię DDD/DDA, chodziłam też na mytingi Slaa i DDa. Jednak czytając wasze komentarze poczułam lęk. Trochę mi się to kojarzy z rywalizacją, kto wie lepiej i kto jest mądrzejszy..
Osobiście nie stać mnie na prywatną terapię, więc korzystam z bezpłatnych. I Bóg Jeden wie, co by ze mną było gdybym tej pomocy nie dostała. Nie jestem specjalistą w tej dziedzinie, ale na tamten czas terapie mi pomogły. Same mityngi mogą wg mnie namieszać w głowie, mi trochę pomieszały, bo nie było odpowiedniej osoby z która mogłabym skonsultować swoje lęki. Ale pokierowano mnie do Poradni Uzależnień, także wsparcie dostałam.
Natomiast to co tutaj piszecie wywołało u mnie lęk i pytanie, czy dobrze robie chodząc na trapię organizowaną przez PARPA. Czy Ci ludzie faktycznie są specjalistami? Ogólnie jestem bardziej świadoma swoich emocji, ale dalej mam nerwice i nie wiem czy DDa mi pomoże.
Wiem jeszcze jedno, czego nie porusza się na na terapiach, mianowicie bardzo dużą role na psychikę człowieka ma zdrowe odżywanie. Jeśli człowiek nie ma odpwiedniej ilości witamin z pożywinia, równiez zapada na nerwice. Wg medycyny chińskiej 80 procent wpływu na psychikę ma właśnie odżywnie a medycyna chińska ma wiecej lat i większe doświadczenie, niż nasza medycyna konwecjonalna. Ja dopiero niedawno wzięłam ten fakt pod uwagę.
Warto przywołać słowa Hipokratesa” Niech pozywienie będzie dla Ciebie lekarstwem, a lekarstwo Twoim pożywieniem”
Społeczeństwo lekceważy tą tematyka i nie wiążą jej ze zdrowiem psychicznym…nie mają wytarczającej wiedzy. Na you tobe można oglądnac filmiki np. „Jedzenie ma znaczenie” Polecam
Jeśli terapia dla współuzależnionych to właśnie u specjalistów PARPA, bo oni są w kwestii alkoholizmu i problemów z nim związanych przeszkoleni.
Co do terapii DDA/DDD – specjaliści leczenia uzależnień i współuzależnienia nie mają wystarczających kwalifikacji, by prowadzić taką terapię. Dla mnie skończyło się to źle i dlatego osobiście nikomu nie polecam.
Choć oczywiście jak ktoś chce może się wybrać nawet na terapię w taksówce (łatwiej zdobyć tzw. uprawnienia do prowadzenia terapii, niż do prowadzenia taksówki).
2012-11-21 @ 19:37
dla mnie skończyło się xle u certyfikowanej terapeutki – choć fakt xzajmowała sietez problemami DDA/DDD. Mnie wyciągnęła z dołka m.in. terapeutka z PARPy. to co ona zrobiła to coś niesamowitego
2014-09-30 @ 22:39
Witam dokąd udać sie na terapie we Wrocławiu Jesli chodzi o DDA ?
2015-02-22 @ 01:34
Jestem DDA. Chodziłem na terapię indywidualną, czasem wizyty trwały 5 minut bo ja nie wiedziałem o czym mówić a pani twierdzila ze to jest moj czas i to ode mnie zalezy o czym bedziemy mowic.
Możecie mi podpowiedzieć gdzie moge sie udac po pomoc?
2015-02-22 @ 01:35
Twój komentarz oczekuje na moderację.
Jestem DDA. Chodziłem na terapię indywidualną, czasem wizyty trwały 5 minut bo ja nie wiedziałem o czym mówić a pani twierdzila ze to jest moj czas i to ode mnie zalezy o czym bedziemy mowic.
Możecie mi podpowiedzieć gdzie moge sie udac po pomoc na terenie Katowic lub miast osciennych?
2015-02-27 @ 12:01
Znam genialnego człowieka w Poznaniu, który specjalizuje się w rozwoju osobistym oraz w kwestiach uzależnieniowych. Ekstremalnie skuteczny. Przyjmuje prywatnie. Mogę podać namiary na priv: poznan.kkmb@gmail.com :)
Ryby mają głos! 
2011-02-05 @ 16:17
Terapia DDA to nie ściema.
Psychoterapeutą może zostać nawet osoba ze średnim wykształceniem, bo psychoterapia to bardziej sztuka niż rzemiosło. Dobrze jest, jeśli jest wiedza ogólna psychologiczna, ale ona nie przesądza o efektach pracy. Kursy są po to, aby na nich nabyć specyficznych umiejętności oraz specyficznej wiedzy dotyczącej leczenia danego problemu. W przypadku DDA/DDD dotyczy to interakcji w łonie rodziny generacyjnej. Specjalista od nerwic zajmuje się nerwicami, a specjalista od psychoz – anoreksją i bulimią, depresjami i schizofrenią. Z kolei ktoś od uzależnień chemicznych będzie specjalizował się w leczeniu alkoholików i narkomanów. Nawiasem mówiąc, uzależnienia to nie tylko alkohol i dragi, to także seks, hazard, jedzenie i inne. W Polsce jest tylko dosłownie jeden wykształcony specjalista od uzależnień seksualnych, choć seksuologów jest kilkuset. W Polsce zbyt wąsko kształci się w temacie uzależnień, a niemal każdy DDA/DDD ma problemy w tej materii. U mężczyzn to najczęściej wadliwa samooocena i nałogowa masturbacja albo anoreksja seksualna.
Nota bene, mechanizm uzależeniania psychicznego i neurologicznego jest taki sam dla wszystkich typów uzależnień. Nie stoi więc nic na przeszkodzie, aby specjaliści od alkoholu rozszerzyli swą wiedzę na pozostałe zagadnienia.
A wracając do DDA/DDD.
Są dwie formy pomocy terapeutycznej. Psychoterapia DDA indywidualna i grupowa oraz grupy samopomocowe. Terapia DDA ma głównie charakter kongitywny (poznawczy), daje wiedzę skąd się wzięły problemy, jak to ciągnie się przez pokolenia, ale nie przepracowuje emocji (bo nie ma na to dość czasu lub pieniędzy), podczas gdy dopiero mitingi na grupach samopomocowych dają mozliwość popracowania nad emocjami.
Można oczywiście chodzić na terapię grupową czy mitingi, by sobie „posłuchać” bezpiecznych i pikantnych historyjek z cudzego życia lub pointelektualizować się opowiadając historie z własnego życia, ale taka forma „uczestnictwa” to w większości strata czasu, bo intelektualizacja to mechanizm obronny chroniący przed przeżywaniem i wyrażaniem przy ludziach przykrych emocji. Inna forma owej intelektualnej ucieczki przed swoimi emocjami, to teoretyzowanie a więc mówienie „normalne jest że człowiek czuje to a tamto”, zamiast powiedzieć „czuję, że boję się tego, a tego”.
Żadna terapia nie jest skuteczna jeśli podchodzi się do niej wyłącznie intelektualnie. Jeśli człowiek z problemami nie ma dostępu do własnych emocji, to może i 20 lat chodzić na terapię indywidualną czy grupową do profesora psychiatrii-psychologii i dosłownie nic z tego nie wyniknie. Dopiero odstawienie wszystkich nałogowych (kompulsywno-obsesyjnych) „podpórek” uwalnia emocje (dotyczy to też np. papierosów). Niestety często jest to wadliwy seks lub fantatyczna religia, a w te obszary rzadko, który terapeuta czy grupa odważy się wkraczać, choć z punktu widzenia zdrowienia jest to konieczne. Warto więc zapoznawać się zmateriałami z grup pokrewnych np. SLAA.
Siła grupy tkwi w róznorodności przeżyć, doświadczeń i pomysłów. A postęp terapii następuje, gdy uczestnicy konfrontują się właśnie w grupie z własnymi słabościami, lękami, wstydem, żalem, złością itd. Temu przecież służby program 12 kroków. Żaden psychoterapeuta nie będzie w stanie zastąpić grupy, choćby nie wiem ile rodzajów studiów i szkoleń przeszedł, jak wiele umiejętności i certyfikatów posiadał i jak wielki i pojemny miał łeb.
Terapia to ból, a nie bezpieczeństwo, za którym DDA/DDD uganiało się całe życie przed terapią, stosując rózne triki i manipulcje emocjami, ciałem i innymi ludźmi!
Dlaczego niekiedy terapia nie działa?
chocby dlatego, że w Polsce przyjęło się powszechnie formułę terapii pasywnej. To pacjent ma odkrywać samodzielnie ścieżkę zdrowienia, a terapeuta cierpliwie go słucha, czekając aż pacjent nabierze sam odwagi do skonfrontowania się emocjami. Pacjent cżęsto nie wie, jak działa terapia, jest to przed nim ukrywane „by nie popsuć spontaniczności i możliwych efektów terapii”. Tylko, że taki ktoś może chodzić właśnie 3 lata i nic z tego nie wyciągnąć, bo nie rozumie po co i na co to wszystko. Nie wie, jak pracować nad sobą.
Dobrym terapeutą nie jest ten, kto ma wiele certyfikatów, ale ten, kto potrafi zastosować rózne szkoły i techniki terapeutyczne w zależności od potrzeb pacjenta. Potrafi odesłać do innego specjalisty, gdy widzi, że temat wykracza poza jego kompetencje.
Szkoda, że w Polsce tak wielu terapeutów lekceważy grupy DDA, choć sami odnoszą często mizerne rezultaty.